Tekrarlayan küçük travmalar veya aşırı kullanım sonucu oluşan ince kemik çatlağıdır. Stres kırığı genellikle ayak, bacak veya kalçada ortaya çıkar ve koşucular, askerler veya dansçılarda sık görülür. Zamanla gelişen ağrı, başlangıçta hafif olup, dinlenmeyle azalır ancak devam ettikçe daha şiddetli hale gelebilir. Tedavi edilmezse, daha büyük kırıklara yol açabilir.
Stres Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Etkilenen bölgede ilk başta hafif olan ve zamanla şiddetlenen bir ağrı hissedilir. Ağrı, genellikle aktiviteler sırasında artar ve dinlenmeyle azalır. Kırığın bulunduğu bölgede hafif bir şişlik meydana gelir. Kemik üzerindeki baskıya karşı hassasiyet artar. Bu bölgede dokunulduğunda ağrı hissedilir. Nadiren de olsa ciltte hafif renk değişiklikleri gözlemlenebilir. Zamanla yaralanma bölgesindeki ağrı, günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi zorlaştırabilir. Hareket kısıtlılığı yaratabilir. Stres kırığı belirtisi fark edildiğinde, profesyonel bir değerlendirme ve tedavi gerekir.
Stres Kırığı Neden Olur?
Ani artan ya da aşırı tekrarlanan egzersizler, kemiklerde mikro hasarlara yol açarak neden olur. Özellikle uzun mesafe koşucuları, dansçılar ve askeri personel bu durumdan sıklıkla etkilenir. Kemiklerin kendini yenilemesi ve iyileşmesi için dinlenme önemlidir. Yetersiz dinlenme, kemiklerin iyileşme sürecini engelleyerek stres kırığı yaşanmasına zemin hazırlar. Osteoporoz veya yetersiz kalsiyum ve D vitamini alımı gibi faktörler kemik yoğunluğunu azaltır. Kemikleri daha kırılgan hale getirebilir.
Spor ayakkabılarının yanlış seçilmesi veya aşınmış ayakkabıların kullanılması, ayak ve bacak kemiklerine aşırı yük bindirerek yol açar. Düz tabanlık, bacak uzunluğu farkı veya yanlış koşu tekniği gibi sorunlar, vücudun belirli bölgelerine aşırı yük binmesine neden olur. Bu durumun yaşanmasına neden olabilir. Normalde yapılan aktivitelerde ani bir artış yaşanması, kemiklere aşırı yük bindirerek oluşumunu tetikler. Yetersiz beslenme, özellikle düşük enerji alımı, kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir ve stres kırığı riskini artırabilir.
Stres Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, ağrının ne zaman başladığını, hangi aktiviteler sırasında arttığını ve ağrının niteliğini sorgular. Ardından ağrılı bölgeyi muayene ederek, hassasiyet olup olmadığını kontrol eder. Erken dönem stres kırığı röntgende her zaman görünmeyebilir. Genellikle 2-3 hafta sonra kemikte değişiklikler gözlemlenebilir. Manyetik rezonans görüntüleme erken teşhisinde en hassas yöntemlerden biridir.
Yumuşak dokular ve kemik içindeki küçük çatlaklar detaylı bir şekilde görüntülenebilir. Kemik tarama, kemik dokusundaki aktif iyileşme süreçlerini tespit eder. Kemik taramaları, bu durumun olduğu bölgede artan kan akışını gösterir. Bilgisayarlı tomografi, kemik yapısının daha ayrıntılı görüntülenmesi gerektiğinde kullanılır. Özellikle karmaşık bölgelerdeki stres kırığı için tercih edilebilir. Erken teşhis ve tedavi, kırığın ilerlemesini önleyerek iyileşme sürecini hızlandırır.
Stres Kırığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Stres kırığı olan bölgeyi iyileştirmek için birkaç hafta boyunca dinlenmek en temel tedavi yöntemidir. Etkilenen bölgeye aşırı yüklenmekten kaçınılmalıdır. Ağrıyı ve şişliği azaltmak için günde birkaç kez buz uygulaması yapılabilir. Ayak veya bacakta varsa, uygun destek sağlayan ayakkabılar veya özel ortopedik cihazlar kullanılır. Kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak amacıyla fizyoterapist eşliğinde egzersiz programı uygulanır.
İyileşme sürecinde, normal aktivitelere yavaş yavaş geri dönmek önemlidir. Tam iyileşmeden önce aşırı egzersizlerden kaçınılmalıdır. Kemik sağlığını desteklemek amacıyla kalsiyum ve D vitamini takviyesi önerilebilir. Daha ciddi vakalarda, alçı veya destek bandajı kullanılabilir. Nadiren, tedaviye yanıt vermeyen stres kırığı için cerrahi müdahale gerekebilir. Bu yöntemler kırığın ciddiyetine ve kişinin sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir.
