Çocukluk döneminde ortaya çıkan bir kemik hastalığıdır. Uyluk kemiğinin üst kısmındaki femur başına yeterli kan ulaşamaması sonucu gelişir. Perthes disease, bu dolaşım bozukluğu nedeniyle femur başının zayıflamasına ve şekil bozukluklarına yol açabilir. Erken teşhis edildiğinde tedavi süreci daha başarılı olur.
Perthes Disease Symptoms
Perthes disease, kalça eklemi bölgesinde rahatsızlıklara neden olur. En yaygın semptom ağrıdır. Bu ağrı genellikle kasık, uyluk ya da diz bölgesine vurabilir. Çocuk yürürken topallayabilir ya da koşarken ağrı hissedebilir. Aktiviteyle artan bu ağrı, istirahatle azalabilir. Belirtiler genellikle tek taraflı olur ve zamanla artış gösterebilir.
Perthes disease, kemik zayıflığıyla kalça hareketlerini kısıtlar. Hastalığın ilerlemesiyle çocuk kalçasını rahat hareket ettiremez. Bu durum günlük yaşam aktivitelerinde zorlanmalara yol açabilir. Ayrıca, çocuk bacağını tam açıp kapatamayabilir. Hareket kısıtlılığı fiziksel gelişimi de olumsuz etkileyebilir.
Zamanla bacak kaslarında incelme meydana gelebilir. Kalçadaki hareket sınırlılığı nedeniyle kaslar zayıflar. Bu durum çocukta güç kaybı oluşturabilir. Fiziksel aktivite sırasında erken yorulma ve isteksizlik görülebilir. Ayrıca çocuk spor yaparken sık sık dinlenme ihtiyacı duyabilir. Bu da sosyal yaşantıyı etkileyebilir.
İlerlemiş olgularda gece ağrıları oluşabilir. Ağrı nedeniyle uyku kalitesi düşer. Çocuk gece boyunca rahat uyuyamaz. Sabahları yorgun kalkabilir. Bunun sonucunda gün içinde dikkat dağınıklığı yaşanabilir. Okul başarısı etkilenebilir. Ebeveynler, bu gibi belirtileri erken fark ederek uzman görüşü almalıdır.
Perthes Hastalığı Neden Olur?
Bu hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak dolaşımı etkileyen bazı faktörlerin rol oynadığı düşünülür. Kan akışının geçici olarak azalması, femur başına oksijen taşınmasını engeller. Bu durum kemiğin zayıflamasına yol açar. Kemiğin iç yapısı çöker ve zamanla şekil bozukluğu oluşur.
Perthes disease, bazı çocuklarda genetik eğilimle ortaya çıkabilir. Aile öyküsünde bu hastalık olan bireylerde risk artabilir. Ayrıca, pıhtılaşma bozuklukları ve damar anormallikleri bu duruma zemin hazırlayabilir. Hormon dengesizlikleri de kemik gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenlerin tümü femur başında beslenme sorununa neden olabilir.
Hamilelikte yaşanan bazı riskler de dolaylı etki oluşturabilir. Anne adayının gebelik sürecinde sigara ya da alkol tüketmesi, fetüste dolaşımı etkileyebilir. Doğum sonrası erken dönem gelişim bozuklukları da ileride bu hastalığın gelişmesini kolaylaştırabilir. Ancak bu faktörlerin etkisi bireyden bireye farklılık gösterir.
Bazı uzmanlara göre büyüme çağındaki ani fiziksel yüklenmeler risk oluşturabilir. Yoğun egzersizler, 4–8 yaş arası kemiklere zarar verebilir. Bu yaş aralığında kemik gelişimi hızlandığı için yapı daha hassastır. Ani travmalar veya düşmeler de tetikleyici olabilir.
Perthes Hastalığı Tedavi Yöntemleri ve İyileşme Süreci
Tedavi süreci çocuğun yaşı, hastalığın evresi ve femur başındaki şekil bozukluğuna göre değişir. Amaç, eklem yüzeyini koruyarak femur başının normal yapısına dönüşünü sağlamaktır. Bunun için bazı durumlarda çocuk dinlendirilmeli, aktif yükten uzak tutulmalıdır. Gerekirse geçici alçı uygulanabilir.
Perthes disease tedavisinde erken dönemde hareket kısıtlayıcı alçı ya da ortez kullanılabilir. Bu cihazlar, kalçanın belirli pozisyonda kalmasını sağlar. Amaç, kemik şekli bozulmadan iyileşmenin desteklenmesidir. İleri vakalarda cerrahi yöntemler gündeme gelebilir. Kalça çıkığına benzer pozisyonlar, yük dağılımını düzenleyebilir.
Fizyoterapi süreci önemlidir. Egzersizler kas gücünü artırır ve eklem hareketliliğini korur. Uzman fizyoterapistler, hastaya özel program oluşturur. Düzenli terapi seansları ile kas zayıflığı önlenir. Ayrıca çocuk, dengeli ve ağrısız bir yürüyüş kazanır. Bu süreç uzun süreli sabır ve takip gerektirir.
İyileşme yıllar sürebilir. Femur başı tekrar yuvarlak yapısına kavuşabilir. Ancak bu zaman alır. Çocuğun yaşı küçüldükçe iyileşme şansı artar. Okul ve sosyal yaşama dönüş, tedavi sürecine göre planlanmalıdır. Uzman kontrolleri aksatılmamalıdır. Çünkü kalça eklemi fonksiyonu yaşam boyu önem taşır.
Precautions to be Taken to Prevent Perthes Disease
Kemik sağlığını desteklemek için çocukların beslenmesine dikkat edilmelidir. Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler ve balık gibi gıdalar önemlidir. Bu besinler kalsiyum ve D vitamini bakımından zengindir. Aynı zamanda güneş ışığı da kemik gelişimi için gereklidir. Açık havada oyun teşvik edilmelidir.
Bazı çocuklar gelişim döneminde hızlı büyür. Bu süreçte kemik yapısı kırılgan olabilir. Aşırı yüklenmelerden kaçınılmalıdır. Özellikle spor yaparken uygun ayakkabı ve koruyucu ekipman kullanılmalıdır. Düşme riskini azaltacak ortamlar tercih edilmelidir. Ebeveyn gözetimi önemlidir.
Hamilelikte sağlıklı yaşam alışkanlıkları, doğacak çocuğun kemik gelişimi üzerinde doğrudan etkilidir. Sigara, alkol ve zararlı maddelerden uzak durmak gerekir. Ayrıca, gebelikte dengeli beslenme ve düzenli doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir. Bu alışkanlıklar bebekte dolaşım sorunlarını önleyebilir.
Çocukluk döneminde düzenli sağlık kontrolleri aksatılmamalıdır. Gelişim takibi yapılmalı ve herhangi bir yürüyüş bozukluğu erkenden fark edilmelidir. Özellikle topallama, hareket kısıtlılığı ya da sürekli ağrı durumlarında uzman ortopediste başvurulmalıdır. Bu sayede ilerlemeden tedavi başlatılabilir.
Perthes disease erken teşhisle başarılı şekilde yönetilebilir. Uygun tedavi ve fizyoterapi desteği ile çocuklar sağlıklı bir yaşam sürebilir. Ailelerin bilinçli olması, süreci kolaylaştırır. Düzenli takip ve uzman görüşleriyle komplikasyon riski azaltılabilir. Sabır ve doğru planlama iyileşmenin temelidir.
